Niniejszy tom jest efektem współpracy historyków języka polskiego będącej reakcją na coraz liczniejsze świadectwa wygasania naukowego obrazu przeszłości językowej powstałego w toku dyskusji o pochodzeniu polskiego języka literackiego oraz na nasilającą się potrzebę wypracowania nowej przestrzeni badawczej dla historii polszczyzny. Inicjatorami publikacji tomu poświęconego problemom metodologii badań diachronicznych są dwa zaprzyjaźnione ośrodki historycznojęzykowe: poznański (Zakład Historii Języka Polskiego Uniwersytetu im. A. Mickiewicza) i zielonogórski (Zakład Historii i Pragmatyki Języka Polskiego Uniwersytetu Zielonogórskiego). Zaproszenie do udziału w tym zbiorowym dziele przyjęli również badacze reprezentujący inne ośrodki akademickie: Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Łódzki, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu i (Pracownię Słownika Polszczyzny XVI wieku). Tom tematycznie dzieli się na dwie części. Pierwsza z nich skupia teksty poświęcone problemom opisu i interpretacji procesów słowotwórczych, zarówno o orientacji ogólnej, jak i szczegółowej (np. słowotwórstwo liczebników, mechanizmy derywowania pierwszych terminów matematycznych, interpretacja derywatów z prefiksami obcego pochodzenia). Druga – wewnętrznie zróżnicowana – zawiera teksty, w których słowem-kluczem jest „granica”; ich problematyka oscyluje wokół problemu podziału (tak terytorialnego, jak i pojęciowego) w dyskursie historycznojęzykowym.