Recenze Jerzy Staniszkis. Architekt

Jerzy Staniszkis. Architekt to kolejna książka cenionej autorki trylogii Ostańców i pierwsza wyczerpująca biografia architekta, grafika i charyzmatycznego nauczyciela, autora pomnika Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej przy gmachu Sejmu RP. Biografia powstała w oparciu o bogate archiwum rodzinne, a także na podstawie rozmów z przyjaciółmi i członkami rodziny, których wypowiedzi i wspomnienia są przywoływane na kartach książki.

Jerzy Staniszkis, absolwent Gimnazjum im. Stefana Batorego, student Wydział Architektury na Politechnice Warszawskiej i uczeń Bohdana Pniewskiego, podczas kampanii wrześniowej walczył w 3 Pułku Szwoleżerów Mazowieckich. Po bitwie pod Kockiem w październiku 1939 roku dostał się do niewoli i pozostałe lata wojny spędził w oflagach – w Woldenbergu był jednym z organizatorów „olimpiady za drutami” w 1944 roku. Do Warszawy wrócił w lutym 1945 roku i podjął pracę w Biurze Odbudowy Stolicy, a później w Biurze Urbanistycznym Warszawy, Pracowniach Budownictwa Przemysłowego i w Miastoprojekcie Stolica. Współtworzył scenografię wystawy Warszawa oskarża, a także projektował plakaty. Do 1950 roku pracował na Wydziale Architektury PW, później jako profesor w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Okres socrealizmu przetrwał, zajmując się architekturą wystawienniczą i tworząc m.in. nowatorskie systemy do konstrukcji stelaży i mebli wystawowych. W 1960 roku jako ekspert w tej dziedzinie wyjechał do Iraku, gdzie podjął pracę na Uniwersytecie Bagdadzkim, a w 1962 roku przeniósł się do Stanów Zjednoczonych i do 1987 roku pracował tam jako profesor w Szkole Architektury University of Detroit. W 1980 roku zorganizował wymianę studencką pomiędzy Politechniką Warszawską a University of Detroit, która trwa do dzisiaj. Skorzystało z niej wielu wybitnych obecnie polskich architektów. Uwieńczeniem kariery na amerykańskiej uczelni było nadanie jego imienia sali, w której wykładał, i wmurowanie nad wejściem pamiątkowej tablicy. Do Polski wrócił w 1993 roku. W wieku 83 lat wygrał konkurs na pomnik Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej, który został stanął przed gmachem Sejmu. Jednym z ostatnich jego projektów był system siedmiu mostów dla pieszych i rowerzystów łączących lewo- i prawobrzeżną Warszawę. Jerzy Staniszkis zmarł w 2009 roku w Warszawie, mając 94 lata.