Recenze Lenin. Wynalazca totalitaryzmu

\'Lenin, wynalazca totalitaryzmu\' to książka wybitnego historyka Stephana Courtois. Autora znanego w Polsce przede wszystkim jako redaktora i współautora dwóch monumentalnych dzieł Czarnej księgi komunizmu i Czarnej księgi rewolucji francuskiej. Biografia Lenina wydana z okazji 100 lecia rewolucji bolszewickiej jest wynikiem kilkudziesięciu lat studiów nad komunizmem i myślą jego przywódców. Tak jak Czarna księga komunizmu była reakcją na wybielanie, zwłaszcza na Zachodzie, zbrodniczego charakteru tego systemu, według kalki zły faszyzm - dobry komunizm, tak nowa biografia przywódcy bolszewików, jest w związku z jego wybielaniem i przeciwstawianiem swojemu następcy czyli zły Stalin - dobry Lenin.
Biografia napisana jest bardzo żywym językiem. Czuć w niej żarliwość badacza, ale też ludzkie emocje związane z własnymi doświadczeniami autora, który jako młody człowiek sam był uczestnikiem komunistycznego ruchu. Przede wszystkim książka ta stanowi znakomicie udokumentowane studium postaci oraz ideologii i systemu politycznego. Niewątpliwe walory i liczne zalety tej publikacji są oczywiste: własna praca badacza, ekskluzywne materiały, oryginalny punkt widzenia, znakomity język, i niezwykle jasna i precyzyjna narracja. O wartości tej pracy stanowi także kontekst szerszy. Nie przypadkowo ukazała się ona w rocznicę wybuchu rewolucji bolszewickiej. Jest ona próbą odpowiedzi na trwające, czy nawet odżywające fascynacje komunizmem i jego nowymi formami i wcieleniami. Wielu historyków, naukowców oraz spora część opinii publicznej jest dziś gotowa lekceważyć zagrożenia wynikające z nieprzepracowanego do końca doświadczenia komunizmu. Stephan Courtois na pewno do nich nie należy. Pokazuje jego zbrodniczość, antyludzki charakter, totalitarne zagrożenie dla naturalnych więzi społecznych, ale także rolę jednostki, zdeterminowanego przywódcy, i wąskiej grupy zdecydowanej iść na wojnę z otaczającym ich światem. Refleksja Courtois choć mocno osadzona w historii jest przydatna nie tylko dla zrozumienia przeszłych wydarzeń historycznych, ale także bardzo uczula i daje instrumenty dla monitorowania współczesności. Nowa biografia Lenina, nie jest czymś codziennym. W Polsce, być może ze względu na traktowanie pewnych spraw jako oczywiste, powstawanie nowych prac o Leninie nie należało do priorytetów badaczy. W tym miejscu należy przypomnieć i warto pamiętać, że to właśnie biografia pióra Antoniego Ossendowskiego, sprzed prawie już wieku, należała do dzieł zarówno prekursorskich jak i ostrzegawczych.