Khaki i Feldgrau W różnych mundurach, ale z orłem na czapkach Autor: Michał Mackiewicz Wielu polskich żołnierzy, którzy kończyli udział w II wojnie światowej wiosną 1945 roku w północnych Włoszech zaczynało walkę na polach bitew września 1939 roku. Ten imponujący szlak bojowy znaczyły kilkukrotne zmiany umundurowania, którego nieodłącznym elementem niezmiennie pozostawał orzeł w koronie noszony na nakryciach głowy. Tematem niniejszego tomu Szlaku Andersa są mundury polowe (bojowe) używane przez podkomendnych Generała w kampanii wrześniowej, a potem w ZSRS, Afryce i na płw. Apenińskim. Opisano również uniformy niemieckie i włoskie, ze szczególnym uwzględnieniem tych elementów, które charakteryzowały formacje walczące na śródziemnomorskim teatrze działań operacyjnych. Płk Ludwik Piątkowski, komendant Grupy Obozów Rozmieszczenia Italia, w rozkazie wydanym we włoskim Forli z 30 04 1947 roku i skierowanym do ostatnich demobilizowanych żołnierzy 2 Korpusu napisał: „Żołnierze! Z dniem 1 maja 1947 roku macie jako ostatnia Grupa 2 Korpusu, zdjąć mundur wojskowy, z dumą noszony przez tyle długich lat, odjąć odznaki i emblematy wojskowe, tak drogie sercu każdego z Was. Po sumiennie i świetnie spełnionym obowiązku żołnierskim macie zamienić broń na narzędzie codziennej szarej pracy”. Dla wielu była to bez wątpienia chwila pełna goryczy, rozstanie z Korpusem, z którym niejeden z nich zaczynał walkę na polach wrześniowych. I chociaż w toku wojny żołnierze zdążyli kilkakrotnie zmienić umundurowanie, to dzięki przywiązaniu do dawnej tradycji oraz orłom na czapkach zdołano nadać mu niepowtarzalny polski charakter. Kolekcja pod patronatem Prof. Normana Daviesa Marsz Armii Andersa nie ma sobie równych w historii: sto dwadzieścia tysięcy ludzi przeszło dwanaście tysięcy kilometrów. Rozsypani po „nieludzkiej ziemi” Polacy stawili się na wezwanie generała Andersa, licząc na ocalenie. Granice Związku Sowieckiego przekraczali z nadzieją na powrót do domów. Gdy zwyciężali Niemców pod Monte Cassino, Ankoną i Bolonią, wiedzieli już, że nadzieje te pozostaną niespełnione. To oni stali się namiastką wolnej Polski. Żołnierzom towarzyszyli cywile: dzieci, kobiety, starcy. Wszyscy oni próbowali normalnie żyć: działały szpitale, szkoły, sierocińce. Trudy ich marszu, codzienne rozterki, poświęcenie w boju, drobne radości i wielkie dramaty składają się tę na opowieść o jednym z najbardziej niezwykłych rozdziałów II wojny światowej. W kolekcji „Szlak Andersa” pokazujemy ogromną  różnorodność ludzi dowodzonych przez generała Andersa, cały wachlarz ich uczuć i przeżyć. W każdym z 40 tomów zamieszczono nieznane relacje świadków, niepublikowane dotąd materiały archiwalne oraz zdjęcia dokumentujące jeden z najbardziej niezwykłych rozdziałów II wojny światowej.