Polsko-niemieckie miejsca pamięci t. 1: Wspólne / Oddzielne red. Robert Traba, Hans Henning Hahn, współpr. Maciej Górny, Kornelia Kończal Tom 1 zamyka czterotomowe dzieło Polsko-niemieckie miejsca pamięci. Polaków i Niemców łączy wiele wspomnień, które jednak wpisują się w potrzeby różnych tożsamości obu społeczeństw. Zawarte w tej książce eseje o wspólnych i oddzielnych polsko-niemieckich miejscach pamięci oferują analityczny wgląd w kultury pamięci obu narodów, w to, co je dzieli i łączy. Polsko-niemieckie sąsiedztwo sprawia, że nie da się w pełni zrozumieć własnej historii, nie znając historii drugiego kraju. Autorzy zebranych tu artykułów wykraczają poza narodowe schematy, badając konteksty społeczne, regionalne, płciowe i wyznaniowe w kulturach pamięci Polski i Niemiec.

Polsko-niemieckie miejsca pamięci to dzieło klasy europejskiej. Bezprecedensowe w piśmiennictwie polskim, wyjątkowe w skali kontynentu. Jest źródłem wiedzy o polsko-niemieckich dziejach i wprowadzeniem do nowego postrzegania historii – od strony kultury pamięci. Jest dokonaniem pionierskim i zarazem wzorcowym, ponieważ autorzy nie tylko proponują nową metodę, ale jednocześnie aplikują ją do konkretnych badań. Równocześnie dzieło to podwaja stawkę, ponieważ do badania miejsc pamięci dodaje ujęcie bilateralne, czyli porównanie stanu polskiej i niemieckiej pamięci. Z tych wszystkich powodów przedsięwzięcie to wyznacza nowy wzorzec pisania o zbiorowościach narodowych – jako wspólnotach, które wytwarzają same siebie poprzez nieustanny ruch pamięci.

prof. dr hab. Przemysław Czapliński

W obliczu ciągłej zmiany perspektyw i związanego z nią poszanowania różnorodnych doświadczeń niniejsza książka wspaniale ukazuje, w jaki sposób może być dzisiaj pisana historia Europy. Wydawcom należą się słowa uznania za wypracowanie zupełnie nowego wymiaru pojęcia „miejsca pamięci” i transnarodowej historii wzajemnych oddziaływań, która nie rozmywa się w tym, co globalne, lecz zmienia bolesną granicę dzielącą dwa państwa w produktywną przestrzeń aktywnego pogranicza.

prof. dr Aleida Assmann