Recenze Pozycja Polski w systemie międzynarodowym

Książka jest owocem dekady prac nad różnymi aspektami polityki międzynarodowej. System międzynarodowy to pojęcie opisujące globalny układ zasad strukturyzujących relacje między państwami. Zawiera w sobie zarówno zasoby materialne (przestrzenie, surowce, populacje ludzi), jak i niematerialne (normy, symbole, idee i złożone z nich opowieści, które kształtują zachowania pojedynczych ludzi oraz złożonych społeczeństw
i ich instytucji).

Podobnie jak ekonomiści zajmują się analizą firm na rynku, tak badacze stosunków międzynarodowych obserwują państwa w systemie międzynarodowym.
Analogię do rynku zawdzięczamy pracom Kennetha Waltza. System międzynarodowy jest areną gier kulturowych setek wspólnot ludzkich i stanowi ramy dla pozycjonowania głównych z nich, czyli państw. W ten sposób wpływa na ich politykę. Elity państw, które projektują działania instytucji państwa, muszą być zatem świadome systemowości otoczenia tego państwa.
Pozycja państwa jest jego aktualnym statusem w systemie międzynarodowym, który wynika z jego potencjału (czynnik materialny) i ról międzynarodowych (czynnik niematerialny). Potencjał jest pojęciem bardziej neutralnym i szerszym niż potęga, której znaczenie zwykle odnosi się tylko do mocarstw. Jeśli spojrzymy na potencjał państwa, wówczas ujawnia się całość mierzalnego dorobku ludności zamieszkującej jego terytorium.
Państwa rozbudowują potencjał ludności za pomocą rozmaitych działań określanych politykami publicznymi. Proces ich kształtowania się przypada na okres nowożytny, gdy powstało większość instytucji współczesnego państwa. Finalne efekty starań państw widać w rankingach międzynarodowych, które porównują jakość życia, bezpieczeństwo, stabilność polityczną i inne dane.

Proces osiągania pożądanego statusu w systemie można nazwać pozycjonowaniem i przypomina on nieco specjalizację firm na rynku. Państwa takie jak Norwegia, Korea Południowa, Finlandia, czy Szwajcaria nie wydają się potęgami w tradycyjnym rozumieniu, ponieważ mają niewielki potencjał demograficzny,
powierzchnię i armię. Są to jednak państwa o bezsprzecznie silnej pozycji międzynarodowej. Dlaczego?
Zatem jak w systemie międzynarodowym rodziła się i ewoluowała pozycja Polski? Książka, którą trzyma Czytelnik syntetycznie opisuje pozycję w systemie międzynarodowym w 3 etapach: pozycję naszego państwa w XVI–XVIII wieku, następnie XIX–XXI wieku oraz pozycję współcześnie.

Przedmiotem tej książki jest wykorzystanie dorobku naukowego badań nad stosunkami międzynarodowymi do analizy pozycji międzynarodowej Polski. Struktura książki opiera się na trzech częściach. Pierwsza część stanowi autorską analizę kilkudziesięciu lat dyskursu naukowego nad stosunkami międzynarodowymi. Celem tejże jest dobór kluczowych kategorii pojęciowych oraz opracowanie na ich podstawie siatki pojęć do oceny polityki państwa średniego, jakim jest Polska. W części drugiej przeanalizowana zostanie pozycja międzynarodowa Polski, jej uwarunkowania przeszłe i teraźniejsze oraz perspektywy rozwoju w kontekście terminologii zaproponowanej w części pierwszej.

W części trzeciej zebrane dane zostaną skonfrontowane z wynikami własnych badań jakościowych przeprowadzonych wśród polskich specjalistów z branż: nauki, mediów, dyplomacji i wojska.