Warunki i potrzeby życia, zmieniające się z biegiem czasu, wyłaniają wciąż nowe rozwiązania, dorzucając do skarbnicy narodu dorobek każdego pokolenia. Siła niepożyta twórczości przetwarza te różnorodne poczynania w ustrój jednolity, zgodny z charakterem i tradycją narodu. Wymaga to jednak czasu dłuższego, nieraz wieków całych, aby zdobycze postępu stopiły się z całokształtem życia. Wieś polska, pod naciskiem nowych, z coraz to trudniejszych warunków bytu, również zmienia powoli swój charakter i wygląd: odwieczne bory nasze znikają, ustępując miejsca rolom uprawnym, a wraz z borami ginie i budulec drzewny, staje się coraz rzadszym i trudniejszym do zdobycia. Konieczność życiowa zmusza lud nasz do rozstania się ze swym przyjacielem wiernym i do wznoszenia swych siedzib z materjałów innych, a przytem odpowiadających wymaganiom współczesnym zdrowotności i niepalności...
Umieszcza w wydawnictwie niniejszem wybór wybitniejszych projektów, wyróżnionych na tym konkursie, Centralny Komitet Obywatelski miał na celu ułatwić w ten sposób pracę twórczą przy odbudowie wsi, dać do ręki majstrowi wioskowemu nie wzory, których ślepo trzymać się powinien, lecz raczej przykłady dobrych, starannie obmyślonych rozwiązań. Niechaj przykłady tu zebrane wyjaśnią dobitniej, niżby to w słowa ująć można, jak nam budować trzeba, aby ze zgliszcz odrodziła się wieś polska w całej swej przedziwnej krasie piastowskiej, aby dowiodła światu, że i dziś, jak tysiąc lat temu, umiemy myśleć, czuć i budować po polsku.