"Miasto Pińsk dawniej o rzeki Piny nazywane Pinnum, położone na Białej Rusi w województwie brzeskim litewskim, w zlewisku Morza Czarnego, pełne Rusinów, głównie schizmatyków, ma oprócz innych kościołów również kościół parafialny, znajdujacy się pod opieką ojców franciszkanów" - czytamy w dokumencie diecezjalnym z 1727 roku.
Historia Bazyliki pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Pinsku w znakomity sposób reprezentuje zmienne i niejednokrotnie burzliwe dzieje wielu świątyń na dawnych ziemiach wschodnich Rzeczpospolitej. Obecny kościół katedralny diecezji pińskiej jest dziś jedyną czynną w tym mieście świątynią rzymsko-katolicką.
Pierwotnie spełniał dwojaką rolę - służył frańciszkanom jako kościół zakonny, jednocześnie sprawując rolę świątyni parafialnej, a po kasacie klasztory w 1852 roku pozostał jedynie przy tej drugiej funkcji. Do statusu katedry awansował po powołaniu nowej diecezji - pińskiej - w 1925 roku, tracąc go w latach 1946-1991, w okresie zawieszenia działalności administracji diecezjalnej na Białorusi, i by do niego powrócił w 1991 roku.
W czwartym tomie piątej częsci Materiałów do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczpospolitej znalazło się dokładne omówienie historii, archtektury, kompleksowe przedstawienie wystroju oraz stałego i ruchomego wyposażenia katedry w Pińsku. Książka została zaopatrzona w spisy wykorzystanych materiałów archiwalnych, bibliografię, indeksy nazwisk i miejscowości oraz spis ilustracji.