Recenze Patchwork

Angielska wersja publikacji Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak, towarzyszyła wystawie pod tym samym tytułem, prezentowanej w Muzeum Architektury we Wrocławiu w dniach 17 czerwca - 4 września 2016 roku w ramach programu architektonicznego Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016.
To pierwsza tak obszerna monografia jednej z najważniejszych postaci polskiej architektury powojennej. Działalność Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak była ściśle związana z Wrocławiem tu jako pierwsza kobieta po wojnie otrzymała dyplom architekta. Jako młoda projektantka pracowała przy odbudowie wrocławskich zabytków, projektowała pierwsze wrocławskie osiedla, nowoczesne szkoły i nowatorskie budynki mieszkalne. Choć zasłynęła przede wszystkim projektem wrocławskiego Manhattanu, w jej dorobku dzieł wyjątkowych jest znacznie więcej.
Zaskakują projektowane w latach pięćdziesiątych szkoły, w tym jedna o niemal całkowicie przeszklonych elewacjach. Intryguje wielkie osiedle wznoszone wśród ruin jako kolaż radykalnej, nowoczesnej urbanistyki z resztkami przedwojennego miasta. Śródmiejski mezonetowiec wielki blok z dwupoziomowymi mieszkaniami do dziś ujmuje odwagą konceptu. Porywają zarówno futurystyczna szkoła muzyczna, jak i barokowe kamienice wrocławskiego Rynku. Każde z tych dzieł stanowi fragment fascynującej opowieści o architekturze, polityce i jednym z najdziwniejszych miast powojennej Polski.
Jadwiga Grabowska-Hawrylak jest związana z Wrocławiem niemal od początku jego powojennej polskości. Rozpoczęła tutaj studia jesienią 1945 roku, wraz z pierwszym powojennym rocznikiem studentów, a jej dyplom ukończenia studiów architektonicznych nosi numer szesnasty i jest pierwszym uzyskanym po wojnie we Wrocławiu przez kobietę.
Uczestniczyła niemal we wszystkich etapach odbudowy i tworzenia nowego Wrocławia. To właśnie on był największym patchworkiem i to nad nim pracowała przez całe życie zawodowe. Miasto, jakie zastała w 1945 roku, było organizmem rozdartym na strzępy, które trzeba było na nowo pozszywać. Mimo zmieniających się wytycznych, mód i obowiązujących tendencji, łaty wstawione przez Jadwigę Grabowską-Hawrylak do dziś należą do najciekawszych. Niemal wszystkie zaraz po zbudowaniu zajęły ważne miejsce w zbiorowej wyobraźni. Pojawiając się na pocztówkach i w poświęconych miastu publikacjach, dowodziły nowoczesności powojennego Wrocławia.
Publikacja nie jest ani katalogiem, ani klasyczną monografią. Składa się z dwunastu w dużym stopniu niezależnych esejów, skoncentrowanych na różnych zagadnieniach. Punktem wyjścia poszczególnych rozdziałów są niekiedy pojedyncze projekty, innym razem grupy obiektów o zbliżonej funkcji czy zbliżonym typie, czasem zaś zjawiska stylistyczne lub uwarunkowania społeczno-polityczne.