Tematem trzeciego już tomu serii monograficznej Film. Historia i konteksty są Ziemie Zachodnie i Północne oraz skupiona wokół nich problematyka, widziana przez pryzmat kinematografii. Przez cały okres Polski Ludowej mityczno-symboliczny obraz Ziem Zachodnich i Północnych, życie mieszkańców, ich problemy, codzienność, zachodzące tam procesy i zjawiska społeczne interesowały ludzi kultury od plastyków, literatów po twórców filmowych. Inspirowało i fascynowało ich właściwie wszystko, między innymi: urokliwe, liryczno-pastelowe pejzaże, topografia tych ziem, życie codzienne mieszkańców, ukazane przez pryzmat jednostki lub szerszej wspólnoty, procesy asymilacyjne, repolonizacyjne. Z biegiem czasu sztampowe, propagandowe produkcje (zwłaszcza dokumenty) zaczęły ustępować miejsca filmom bardziej ambitnym, wewnętrznie skomplikowanym i nie do końca jednoznacznym. W kinie polskim Ziemie Zachodnie i Północne przeszły więc swoistą ewolucję. W okresie stalinowskim zapoczątkowały ją filmy stawiające na poetykę socrealistyczną, stabilizującą nowe poczucie tożsamości i integracji (w momencie olbrzymiego trudu dźwignięcia zrujnowanego kraju). Dopiero lata pięćdziesiąte, należące do tzw. Polskiej Szkoły Filmowej wprowadziły eksperymenty psychologiczne oraz warsztatowe, aby przejść do nowofalowej, trochę swobodniejszej narracji, także do pewnego stopnia uwarunkowanej neomarksistowskim zwrotem ideologicznym w obyczajowości, filozofii, literaturze, architekturze, począwszy od lat sześćdziesiątych, a później już w kolejnych dekadach PRL. Tom studiów przekazany Czytelnikowi ma zadatki oraz aspiracje, aby stać się publikacją pożyteczną, otwierającą kolejne perspektywy do dalszych badań i naukowych dociekań.