Na książkę Osobowości i osobliwości. Z życia literackiego współczesnej Częstochowy składa się 9 esejów dotykających zjawisk, których cechą wspólną jest „skończoność”. Autor pisze bowiem o twórcach już nieżyjących (Edmund Łągiewka, Waldemar M. Gaiński, Tadeusz Gierymski i Władysław Edward Piekarski), częstochowskim okresie w życiu i twórczości znakomitej poetki Elżbiety Cichli-Czarniawskiej (od 1983 roku mieszkającej w Lublinie), wreszcie o Grupie Literackiej „Lit-Ars” (1986-1989), „Częstochowskich Czwartkach Literackich” (1993-1994), rubrykach poetyckich prowadzonych przez Tadeusza Gierymskiego i Waldemara M. Gaińskiego w prasie regionalnej („Dziennik Częstochowski. 24 Godziny”, „Gazeta Częstochowska) w I połowie lat 90. ubiegłego wieku. Dwaj ostatni poeci-redaktorzy to osobne wyspy świadomości twórczej: Tadeusz Gierymski – bardziej delikatny, potrafił z czułą ironią krytykować, natomiast Waldemar M. Gaiński jawił się jako zoil, czyli krytyk zjadliwy, oceniający „na głos”, bez znieczulenia, prosto w oczy i serce.
Na pytanie „Dlaczego tak bliska jest Ci przeszłość literacka Częstochowy, ta swoista współczesność oddalona?”, Arkadiusz Frania odpowiada: „Utrwalam przeszłość, bo hołduję zasadzie, że jeżeli zapomnimy o przeszłości, przyszłość zapomni o nas, a dla osób piszących być zapomnianym to niezbyt miła perspektywa. Nie bez znaczenia jest również fakt, że byłem uczestnikiem bardzo wielu omawianych w książce przedsięwzięć artystycznych”.
Autor swoje teksty nazywa „esejami” z uwagi na pojemność tego gatunku, pozwalającą na łączenie różnych sposobów ekspresji literackiej: wspomnienia, dygresje, analizy polonistyczne czy zestawienia statystyczne.