Recenze Pamiętnik Sztuk Pięknych. Emanacje. Profesorowi Jerzemu Malinowskiemu w 70. urodziny

Piętnasty numer „Pamiętnika Sztuk Pięknych”, zatytułowany Emanacje, jest poświęcony Profesorowi Jerzemu Malinowskiemu w 70. rocznicę Jego Urodzin. Jak inaczej można wyrazić wdzięczność Profesorowi, jeśli nie numerem „monograficznym” czasopisma wydawanego przez Polski Instytut Studiów na Sztuką Świata i Zakład Historii Sztuki Nowoczesnej (od niedawna Katedrę Historii Sztuki Nowoczesnej i Pozaeuropejskiej) Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika – dwie instytucje, których był prawdziwym spiritus movens i z którymi Jego kariera naukowa, a także działalność dydaktyczna, organizacyjna i wydawnicza są od lat tak ściśle związane?

Ogromnego i wszechstronnego dorobku prof. Malinowskiego w dziedzinie historii sztuki nie sposób ująć w ścisłe ramy chronologiczne czy geograficzne. Zamieszczona na początku tomu bibliografia jego prac mówi o tym najlepiej. A należałoby jeszcze dołączyć do niej długą listę monografii i serii wydawniczych, publikowanych pod Jego opieką merytoryczną przez Stowarzyszenie Sztuki Nowoczesnej w Toruniu, Polskie Stowarzyszenie Sztuki Orientu i, powstały z ich połączenia, Polski Instytut Studiów nad SztukąŚwiata. Intencją tego specjalnego numeru „Pamiętnika” jest więc nie tyle odniesienie się do Jego publikacji, ile wielogłosowa prezentacja badań, obejmujących, zgodnie z misją i założeniami Instytutu, różnorodne formy ekspresji artystycznej przejawiające się w kulturach świata, zarówno te będące efektem wykształconych systemów estetycznych, jak i te związane ze sztuką nieprofesjonalną – ujęte w kategoriach uniwersalistycznych światowe dziedzictwo artystyczne.

Układ i treść tomu mają mówić o Jubilacie. Zasadą porządkującą stały się zatem główne domeny Jego naukowych zainteresowań, co sygnalizują tytuły rozdziałów, zaczerpnięte z Jego książek i przygotowanych przez Niego serii wydawniczych. Część pierwsza, „Imitacje świata”, prowadzi śladami wielkich kultur od Europy Środkowo-Wschodniej, przez Syberię i Kanadę, do Peru i Meksyku, by następnie, przechodząc od studium przypadku do szerszej perspektywy, ukazać wybrane aspekty współczesnego „świata sztuki” Moskwy, Berlina, Paryża czy Nowego Jorku. Część druga, „Gdzie Wschód spotyka Zachód”, jest poświęcona tak bliskiemu Jubilatowi kulturowemu dziedzictwu cywilizacji Południowej i Wschodniej Azji: Korei, Chin, Tybetu i Indii. „Sztuka i historia”, część trzecia, zbiera artykuły o dawnej sztuce polskiej i sztuce tworzonej przez Polaków za granicami, o artystach znanych – szczególna uwaga jest poświęcona Henrykowi Siemiradzkiemu – i tych, których twórczość czeka jeszcze na upowszechnienie. Część czwarta, zatytułowana wymownie „U źródeł polskiej awangardy”, rozpoczyna się w powojennym Paryżu, a kończy we Lwowie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Część piąta, „Unicestwione tradycje”, nawiązuje do drugiej wielkiej pasji naukowej Profesora: sztuki żydowskiej i twórczości artystów polskich pochodzenia żydowskiego. Ostatnia, szósta część, „Studia o sztuce nowoczesnej”, jest skoncentrowana na polskiej teraźniejszości artystycznej, której aktywnym uczestnikiem jest Profesor Jerzy Malinowski.