Recenze Stefan Batory

Biografia jednego z najwybitniejszych monarchów Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Jego krótkie panowanie było próbą wyboru relacji pomiędzy szlachtą, a monarchą. Stwierdzenie Batorego, że nie jest 'królem malowanym' oddaje stan ustawicznego zmagania się monarchy, który chciał rządzić nie zawsze zgodnie ze szlacheckim interesem, a kierował się racjami państwa. W historiografii postrzegany jako król - wojownik, był zręcznym politykiem. Pośród wielu jego koncepcji najbardziej interesujące dotyczyły wspólnej z Moskwą, wyprawy na Turków. Był Batory wodzem znakomitym, wojny króla Stefana, zwycięskie dla Rzeczpospolitej, 'odsunęły' Moskwę od Bałtyku na stulecia, ale o środki na kolejne kampanie król musiał 'żebrać' u szlachty.
Dzięki sojusznikowi, Janowi Zamoyskiemu, potrafił Batory wiele osiągnąć, ale dobrej passy u szlachty nie miał. Paszkwile i pisma o treści oszczerczej krążyły wówczas po Rzeczpospolitej. Określenia 'węgierski pies' , 'tyran przebrzydły' nasiliły się szczególnie gdy zdecydował o karze śmierci dla banity, ale i członka potężnego rodu Zborowskich - Samuela. W życiu osobistym szczęścia nie zaznał, narzucona mu przez szlachtę małżonka (Anna Jagiellonka) będąca w wieku zaawansowanym - potomka królowi dać nie mogła. Przez swoich, za żywota nie doceniony, przez nawet najbardziej zaciekłych wrogów szanowany, po śmierci doczekał się powszechnego uznania, a szlachta stawiała go przez następne stulecia jako wzór godny naśladowania. Był bez wątpienia najwybitniejszym królem elekcyjnym.