Recenze Z cukru był król

Książka opowiada o intelektualno-emocjonalnej rozgrywce między geniuszem z prowincjonalnego miasteczka – Zdzisławem Grzeczyńskim – a pierwszym sekretarzem Komitetu Centralnego w latach 1970-1980, Edwardem Gierkiem.
Ta realistycznie-surrealna historia nawiązuje tym samym m.in. do znanej „Apelacji” Jerzego Andrzejewskiego oraz „Obłędu” Jerzego Krzysztonia, będąc jednocześnie oryginalną próbą opisania rzeczywistości PRL-u z kontestacyjnego, acz niepozbawionego elementów sentymentalnych, punktu widzenia wobec ówczesnych realiów.

Po podwyżce cen cukru oraz innych produktów spożywczych w czerwcu 1976 roku, Grzeczyński decyduje się porwać Gierka i zmusić go do odwołania tej, społecznie nieakceptowanej, decyzji politycznej. Swój plan stara się zrealizować z pomocą dwóch przyjaciół: spauperyzowanego w czasach PRL hrabiego Bobkowskiego oraz sąsiada-pijaka Łaziebnika.
W tle opowiadanej historii występują politycy rządzący dziś Polską, a wówczas – młodzi działacze tworzącego się właśnie ruchu demokratycznej opozycji wobec komunistycznego reżimu.
Narratorem opowieści jest cioteczny wnuczek Grzeczyńskiego, niespełna sześcioletni przedszkolak Piotruś, co pozwala autorowi wprowadzić elementy naiwnego spojrzenia na rzeczywistość, a także stawiać fundamentalne pytania moralne oraz egzystencjalne. Autor pisze o sporach ideologicznych, które – zrodzone w dawnym systemie politycznym – nadal dzielą Polaków. Żongluje jednocześnie konwencjami literackimi: od satyry do powieści sensacyjnej oraz językowymi – od paskowsko-sienkiewiczowskiej archaizacji do strumienia świadomości.
Zakończenie powieści nie tylko zaskakuje czytelnika, ale stanowi również ironiczny wariant obecnej w dyskursie społecznym tezy, że Edward Gierek był dobrym przywódcą, tylko nie zdążył doprowadzić swoich planów do końca.

Piotr Milewski (ur. 1964 w Warszawie) – dziennikarz, publicysta, pisarz, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1989 roku mieszka w Nowym Jorku.
Korespondent Radia ZET (od 1992 roku), w latach 1992-2012 także dziennikarz nowojorskiego Nowego Dziennika – jako reporter, recenzent wydarzeń kulturalnych oraz redaktor dodatku „Cały ten zgiełk”, w latach 1996-1998 korespondent telewizyjnego Teleekspresu (TVP1), w latach 2001-2005 zagraniczny współpracownik „Tygodnika Powszechnego”, w latach 2001-2010 korespondent TVN24, korespondent tygodnika „Wprost” (2010-2012) – a obecnie polskiej edycji tygodnika „Newsweek” (od roku 2012).
Publikował w licznych polskich periodykach – m.in. w „Gazecie Bankowej”, „PRESS-ie”, „Przekroju”, „Sukcesie”, „Gazecie Wyborczej”.
Debiutował jako poeta w miesięczniku „Poezja” (1984 r.), opublikował tomik wierszy „PUNK” (1985). Jest także autorem zbioru opowiadań „Szkice glanem” (2009), nominowanego do Paszportu „Polityki” oraz powieści „Rok nie wyrok” (nagrodzonej laurem „Książka Zimy 2007/2008 Poznańskiego Przeglądu Nowości Wydawniczych).
W latach 1980-1988 wokalista m.in. zespołu „Górna Grupa”.