Recenze ŻYCIE JANUSZA RADZIWIŁŁA

Dom Radziwiłłów należał do najznakomitszych i najsilniejszych na Litwie. Jego początki sięgają czasów pogańskich i według podań familijnych i narodowych wypływa ze szczepu wielkich książąt litewskich, z dynastii Dowsprunga. Głową i przodkiem tego domu ma być Lizdejko, od lizda (po litewsku: gniazdo) tak nazwany, dlatego, że został znaleziony w orlim gnieździe. Podanie o tym jest następujące; w roku 1283 Dowmund, książę uciański i połocki, brat wielkiego księcia litewskiego Narymunda, chcąc zawładnąć tronem swojego drugiego brata, Trojdena, który po Narymundzie został wyniesiony na wielkie księstwo, kazał zdradziecko zamordować wychodzącego z łaźni. Nie przestając na tym, aby uprzątnąć wszelkie zawady do tronu, rozkazał zgładzić także małoletnich synów Narymunda. Z tej rzezi uszedł tylko jeden najmłodszy, którego mamka, ulitowawszy się nad niemowlęciem będącym jeszcze w pieluchach, uniosła do kapłanów pogańskich mieszkających na Rossie, błagając aby ocalili je od śmierci. Najwyższy kapłan, czyli Krywe Krywejta, wziął dziecię pod swoją opiekę i kazał je potajemnie wychowywać. Tymczasem Rymund, syn Trojdena, pomścił śmierć swego ojca, zabił Dowmunda i zrzekając się tronu, który z prawa i zasługi mu się należał, pozwolił narodowi obrać sobie pana według swej woli. Powyższy opis pochodzi od wydawcy. schovat popis