Recenze Generał Roman Szymański

Bohater książki generał brygady Roman Władysław Szymański (18951974) należał do najwybitniejszych polskich żołnierzy i dowódców XX w. W dziejach Wojska Polskiego był jedynym oficerem, który nie tylko przeszedł na froncie przez wszystkie szczeble dowodzenia: od dowódcy drużyny, plutonu i kompanii (podczas I wojny światowej w Legionach Polskich), batalionu (w wojnie z bolszewicką Rosją w 1920 r.), pułku (w kampanii polskiej 1939 r.), po brygadę i zgrupowanie odpowiadające sile dywizji piechoty (w kampanii włoskiej 1944 r.), lecz także pełnił odpowiedzialne funkcje w sztabach i szkolnictwie wojskowym różnych szczebli, czego zwieńczeniem było stanowisko komendanta Wyższej Szkoły Wojennej w Wielkiej Brytanii w latach 19441946. Wiele lat po wojnie został na emigracji szefem Sztabu Głównego i zastępcą Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (choć bez wojska) oraz kanclerzem kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari w Londynie. Mimo to postać gen. Szymańskiego znana była dotąd nielicznej grupie historyków zajmujących się dziejami Legionów Polskich, armii II Rzeczypospolitej, Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie i drugiej wielkiej emigracji.
Przedstawiona praca jest pierwszą w literaturze naukowej pełną biografią gen. Romana Szymańskiego, a przy tym pracą o charakterze pretekstowym, w której autor, prowadząc Czytelnika przez meandry życia bohatera i jego rodziny, chciał ukazać historię walki Polaków o wolną ojczyznę w ciągu niemal siedmiu dekad XX w. Realizując ten zamiar, autor przeprowadził szerokie poszukiwania materiałów źródłowych w licznych archiwach i bibliotekach w Polsce i za granicą. Z ważniejszych placówek krajowych wymienić trzeba Archiwum Akt Nowych, Bibliotekę Narodową w Warszawie, Bibliotekę Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Centralne Archiwum Wojskowe Wojskowego Biura Historycznego w Rembertowie. Za granicą kwerendę przeprowadzono w archiwum Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku i przede wszystkim w polskich placówkach londyńskich: archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego, Instytutu Józefa Piłsudskiego, Studium Polski Podziemnej i Biblioteki Polskiej, a także w zbiorach brytyjskich znajdujących się w Brytyjskim Archiwum Narodowym i archiwum Ministerstwa Obrony Wielkiej Brytanii. Nie do przecenienia okazały się też wykorzystane w pracy zbiory rodzinne oraz wywiady przeprowadzone z synem gen. Szymańskiego w Wielkiej Brytanii.
Publikacja zawiera kilkaset fotografii, skanów dokumentów i zdjęć artefaktów zarówno ilustrujących koleje losu jej bohatera, jak i przedstawiających towarzyszy broni Szymańskiego oraz osoby, z którymi zetknął się podczas swojego życia.
schovat popis