Zaburzenie borderline. Psychopatia. Autyzm i zespół Aspergera. Ludzie cierpiący na te zaburzenia mają pewną wspólną cechę – brak empatii. W niektórych wypadkach bywa on bardzo niebezpieczny (pomyśl o masakrze w Columbine High School), podczas gdy w innych może oznaczać po prostu odmienny sposób interpretowania świata (czego przykładem jest Kim Peek, pierwowzór głównego bohatera filmu Rain Man).

Jakie są przyczyny niezdolności do empatii? Co się tak naprawdę dzieje, kiedy tracimy pragnienie rozumienia uczuć innych ludzi i troszczenia się o nie (albo gdy nigdy nie doświadczyliśmy tego pragnienia)?

W książce Teoria zła Simon Baron-Cohen, wybitny psycholog i laureat nagród naukowych, który od dziesiątków lat zajmuje się badaniem autyzmu, przedstawia nową, opartą na wiedzy o mózgu teorię ludzkiego okrucieństwa. Baron-Cohen zagłębia się w neuronaukę i anatomię ludzkiego mózgu, wyjaśniając, jak działa tak zwany mózgowy obwód empatii. Nieprawidłowe funkcjonowanie tego obwodu – dowodzi autor – leży u podstaw braku empatii. Co jednak odróżnia niezwykłe zachowania, takie jak te obserwowane u osób autystycznych, od bezwzględnych czynów psychopaty? Zdaniem Barona-Cohena istotne znaczenie mają nie tylko czynniki biologiczne, ale także społeczne i środowiskowe, między innymi zaniedbywanie przez rodziców, krzywdzenie i doświadczanie głębokiej nieufności. Opierając się na własnych badaniach autyzmu i empatii, autor przedstawia krytyczne spojrzenie na naukową teorię współczucia i nawołuje do istotnej zmiany sposobu, w jaki wyjaśniamy ludzkie okrucieństwo, a nawet tego, jak traktujemy ludzi, którzy się go dopuszczają.