Rękopisy stanowią bardzo ważną część zbiorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Wśród ponad 22 tysięcy zabytków zgromadzono 2239 dyplomów wystawionych między XIII a XVIII wiekiem na dworach królów i książąt polskich oraz europejskich, a także w kancelarii watykańskiej. Spisane na pergaminie lub papierze i potwierdzone pieczęciami m.in. Zygmunta I Starego, Jana III Sobieskiego, Stanisława Augusta Poniatowskiego czy papieży Juliusza II, Innocentego IX i Benedykta XIV, dokumenty te są nieprzebranym źródłem informacji dla badaczy historii i kultury.
W tomie zaprezentowano charakterystykę i ocenę stanu zbiorów, wyniki szczegółowych badań nad najciekawszymi obiektami oraz przebieg ich konserwacji. Analizie poddane zostały uwierzytelnione pieczęciami dokumenty papierowe i pergaminowe powstałe przy użyciu różnych materiałów pisarskich. Zbadano także warstwy malarskie, pieczęci i pieczątki, wiązania pieczętne oraz woreczki ochronne.
Uzupełnieniem materiałów poświęconych zbiorom Ossolineum jest artykuł na temat konserwacji średniowiecznych dokumentów pergaminowych uwierzytelnionych pieczęciami woskowymi ze zbiorów Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie.
Diplomata zgromadzone w Dziale Rękopisów ZNiO stanowią cenną część zbiorów Biblioteki. Ich cechą charakterystyczną, a jednocześnie jednym z najważniejszych elementów, są pieczęci uwierzytelniające, określające swoją formą rodzaj dokumentu, potwierdzające jego autentyczność, będące znakiem rozpoznawczo-własnościowym osoby fizycznej lub prawnej, świadectwem wiarygodności, wykładnikiem woli właściciela, środkiem kontrolującym i zabezpieczającym nienaruszalność pisma.
Małgorzata Grocholska, Diplomata w zbiorach ZNiO
W zasobie Archiwum Głównego Akt Dawnych zachował się wystawiony w Rzymie, a przeznaczony dla kapituły w Rydze, dokument z 1423 roku opatrzony pieczęcią woskową, szczelnie owiniętą i zaszytą w pergaminie, na którym zapisano zdanie Non eras curiosus (nie bądź ciekawski). Choć pergamin nacięto później tak, że odchylając go ostrożnie, można dostrzec czerwoną barwę wosku, to relief pieczęci pozostaje zakryty. Nie wiemy, kto i kiedy naciął pergamin, wygląda jednak na to, że napis pohamował pasję badawczą archiwisty.
Anna Czajka, Dawne metody zabezpieczania pieczęci woskowych