Recenze Powieści Emancypantki T.1-2

Emancypantki, najobszerniejsza powieść Bolesława Prusa, publikowana była (z przerwami) w odcinkach na łamach Kuriera Codziennego od 31 grudnia 1890 do 11 października 1893 roku. W grudniu tegoż roku wydano ją książkowo. W tomie 1. utworu [...] przedstawił Prus historię Karoliny Latter, czterdziestokilkuletniej właścicielki renomowanej pensji dla dziewcząt w Warszawie, kobiety zmagającej się zarówno z problemami menopauzy, jak i z coraz poważniejszymi kłopotami finansowymi w prowadzeniu placówki. [...] Świadkiem zbliżającego się upadku pensji uczynił Prus osiemnastoletnią Madzię Brzeską, byłą pensjonarkę, pełniącą funkcję damy klasowej, młodą, nadwrażliwą dziewczynę, uznawaną za istotę rozbrajająco naiwną, która pod wpływem kłopotów swojej przełożonej zaczęła zastanawiać się nad życiem i jego prawami, doznając świtania myśli.[...] Cała powieściowa biografia tej postaci wykreowanej przez Prusa na ideał kobiecości, na istotę o prostym, acz wielkim sercu stała się dla Prusa jednym z fundamentów do sformułowania najważniejszych uogólnień natury egzystencjalnej i etycznej. W tomie 2 powieści zmienia się czasoprzestrzeń fabuły; rozpoczyna się kolejne ważne stadium dojrzewania głównej bohaterki. Prus osiągnął wyżyny artyzmu w obrazach z życia prowincjonalnego miasteczka, objawił się w nich jako wytrawny humorysta, potrafił połączyć zmysł satyryczny z refleksją egzystencjalną i z głębią analizy psychologicznej, godził spojrzenie pełne uśmiechu z podejściem odkrywającym tragizm ludzkich losów (ze Wstępu prof. Tomasza Sobieraja).