Recenze Powieści Emancypantki T.3-4

Kolejny wolumin wydany w serii powieści w ramach edycji Pism wszystkich Bolesława Prusa zawiera trzeci i czwarty (ostatni) tom Emancypantek w opracowaniu profesora Tomasza Sobieraja. Madzia Brzeska, już z bagażem iksinowskich przeżyć, opisanych w drugim tomie, wraca do Warszawy, gdzie zdobywa kolejne doświadczenia: początkowo u państwa Korkowiczów, przedstawionych przez Prusa z niemałą dozą satyry i karykatury, później w domu swych przyjaciół - rodzeństwa Solskich, w którym duchowy rozwój bohaterki ulega przyspieszeniu. Tom zamyka opis seansu spirytystycznego, okazującego się - z powodu oszustwa medium oraz wykładu filozoficznego Kazimierza Norskiego - momentem zwrotnym w życiu Madzi.
W ostatnim tomie powieści wędrówka Madzi przez świat w jeszcze większym stopniu nabiera wymiaru uniwersalnego. Dojrzewanie bohaterki jawi się jako stopniowy, ale nieuchronny rozpad jej dotychczasowego świata. Towarzyszą mu wywody profesora Dębickiego, porte-parole Prusa, w końcowej fazie powieści przybierające formę bardzo rozbudowanych fragmentów o charakterze dyskursywnym, w których Prus wyłożył podwaliny wielkiego systemu metafizycznego o charakterze zarówno ontologicznym, jak i epistemologicznym.
Wolumin podobnie jak poprzedni - opatrzony jest przypisami rzeczowymi i edytorskimi, a także zawiera odmiany tekstu oraz indeks. Jego rangę we współczesnej prusologii określa m.in. udokumentowanie związków filozoficznych koncepcji Prusa z ustaleniami ówczesnych nauk ścisłych.
Trzeci i czwarty tom \"Emancypantek\" (wydany w jednym woluminie) oprócz Wstępu zawiera bibliografię, notę edytorską do całej powieści oraz odmiany tekstu, a także indeks nazwisk.