Główny bohater, Kazio Świrski jest inteligentny, szlachetny i odważny. Cieszy się miłością zamożnego stryja i wielkim uznaniem kolegów, widzących w nim swego przywódcę. Wychowany w duchu patriotyzmu zakłada związek Rycerzy Wolności mających walczyć o niepodległość ojczyzny. Okazuje się jednak, że przejście od słów do czynów wymaga od młodego rewolucjonisty znacznie większej niż przypuszczał wytrzymałości psychicznej. Zwłaszcza, gdy sytuację komplikuje pierwsza miłość
Dzieci ostatnia ukończona powieść pisarza ukazuje się w nowej odsłonie porządkującej kwestie związane z bogatą historią tekstu (opracowanie: Agata Grabowska-Kuniczuk). Za życia Bolesława Prusa ukazały się trzy wersje powieści jako druku gazetowego w odcinkach, które niemal równolegle ukazywały się na terenie dwóch zaborów: rosyjskiego i austriackiego (Epoka 3 VI-17 X 1907, druk zakordonowy w Galicji: Kurier Lwowski od 30 XI-28 XII 1907 i Tygodnik Ilustrowany 4 I-26 XII 1908), a także druk książkowy (ostatni za życia autora) w Wydawnictwie Gebethnera i Wolffa z 1909 r. Druk książkowy nosi znamiona największych ingerencji cenzury represyjnej po 1905 r., pod presją której wydawcy naciskali na autora, aby wycofał fragmenty zawierające wyraziste opinie polityczne.
Dzieci Bolesława Prusa powszechnie uważane są za powieść o charakterze politycznym. Utwór dotyczy wydarzeń rewolucji 1905 roku na ziemiach Królestwa Polskiego pod zaborem rosyjskim, jest to jednak przede wszystkim powieść psychologiczna o pokoleniu młodych ludzi walczących o wolność i młodzieńcze ideały.