Recenze Czy muszę odchodzić?

Lilia Imbody ma osiemdziesiąt jeden lat, przeżyła trzech mężów, wychowała pięcioro dzieci i doczekała się siedemnaściorga wnucząt. Teraz wraca do dziennika dawno zapomnianego mężczyzny, Rolanda Bouleya, z którym kiedyś przeżyła przelotny romans. Bohaterka popada w coraz większą obsesję na punkcie osobistej historii Rolanda i zaczyna komentować pośmiertnie opublikowane, kilkusetstronicowe zapiski, dodaje również własne, alternatywne wersje wydarzeń, tym samym zdradzając zaskakujące, długo skrywane tajemnice z przeszłości. Powraca także do wspomnień o swojej pierworodnej, nieżyjącej córce Lucy.

Głosy autora dzienników i Lilii przeplatają się, budując dwugłosową, intymną opowieść o kobietach i mężczyznach, która rozpoczyna się w kalifornijskim domu opieki dla osób starszych. W rolach głównych występują intrygujące postacie babki, matki i wnuczki, czytelnik ma zaś wrażenie podglądania ich zza kulis w oczekiwaniu na kolejne zwroty akcji.

Nawiązującą formą do Bladego ognia Vladimira Nabokova powieść Yiyun Li odczytuje się jako kontynuację jej autobiograficznej książki Where Reasons End, w której matka prowadzi wyobrażone rozmowy ze zmarłym synem. Ten osobisty ślad mieści również dyskusje o tym, w jaki sposób opowiedzieć niewyrażalne tematy. W tym Yiyun Li jest mistrzynią.