Książka wieńczy ważny etap w badaniach podjętych i realizowanych przez Pracownię Badań nad Pamięcią Zbiorową w Postkomunistycznej Europie działającą w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu od bez mała dekady. […].

Nie sposób nie zauważyć pewnego zdziwienia, a niekiedy wręcz zakłopotania, wielu uczonych, kiedy zetknęli się z nostalgią i tęsknotą za komunizmem, szczególnie gdy trzeba było odpowiedzieć na pytanie o ich źródła. Ten wyraz pamięci oddolnej kolidował bowiem otwarcie z głównymi treściami i dominującą tonacją pamięci oficjalnej. Wbrew podjętym wysiłkom badawczym analiza tego zjawiska ogranicza się w zasadzie do jego uwypuklenia i zaznaczenia jego obecności w mnemonicznej ikonosferze. Nie brakuje przy tym również błędnych wniosków i perspektyw, zawierających się nawet w samym określeniu „nostalgia” czy „tęsknota za komunizmem”. Nie chodzi przecież o chęć przywrócenia reżimu i władzy komunistycznej, lecz o silnie zakorzenione w indywidualnym lub pokoleniowym doświadczeniu życiowym spojrzenie na własną przeszłość nie tylko w kontekście prawdziwej lub kulturowo stymulowanej traumy, ale przede wszystkim z punktu widzenia teraźniejszości. Nie ulega bowiem wątpliwości, że podobnie jak pamięć nostalgia również jest funkcją postkomunistycznej teraźniejszości.
Ze Wstępu do książki