Zamiarem niniejszej pracy zbiorowej jest ukazanie przemian kulturowych, przede wszystkim społecznych i gospodarczych, jakie zachodziły na wskazanym obszarze w przestrzeni czasowej równie obszernej, od średniowiecza (nawet XIII w.) po wiek XIX, a więc od czasów kształtowania się zrębów społeczeństwa stanowego po okres swoistego dojrzewania nowożytności i nowoczesnych społeczeństw. Narzędziem badania uczyniono dwie dyscypliny nauk pomocniczych genealogię i prozopografię historyczną wraz z całym wachlarzem metod składających się na tzw. historię społeczną. Zbiorowym bohaterem tych tekstów jest szlachta, rody oraz pojedyncze rodziny i jednostki ludzkie, miejscowi, a także przybysze z innych regionów Korony Polskiej i spoza jej granic. Przedstawiono galerię różnorodnych postaci urzędników, książęcych doradców, dygnitarzy, wojskowych, ale i dobijającą się znaczenia bądź będącą już tylko z nazwy pośród uprzywilejowanych szlachtę uboższą, beneficjentów i ofiary przemian, doznających awansu i społecznego regresu. Występujący na kartach artykułów plebejusze mieszczanie i chłopi to zatem najczęściej domniemani zdeklasowani przedstawiciele klasy wyższej albo protoplaści nowych rodów szlacheckich z mniej lub bardziej legalnego awansu społecznego.
Ze wstępu